نشانه‌های اعتماد به نفس کم (Self-concept) در زنان و مردان (تقویت اعتماد به نفس)

زمان مطالعه: 12 دقیقه

می‌توان گفت تقریبا همه افراد جهان در مورد اعتماد به نفس شنیده‌اند و تقریبا می‌دانند که اعتماد به نفس چیست، اما متاسفانه بسیاری از افراد جهان از لحاظ اعتماد به نفس در سطح پایینی قرار دارند. با اینکه روش‌های مختلفی برای افزایش اعتماد به نفس وجود دارد اما برخی از افراد هستند که با اینکه بسیار زیاد هزینه کردند و کتاب خریدند و پیش مشاور رفتند و… اما نتوانستند اعتماد به نفس خود را در سطح قابل قبولی برسانند. اعتماد به نفس نداشتن باعث می‌شود فرد در جوانب مختلف زندگی‌اش دچار مشکل شود، از جمله در شغل، روابط عاطفی، روابط دوستانه و سایر موارد. در این مقاله قصد داریم ابتدا یک تعریف از کلمه اعتماد به نفس به شما ارائه بدهیم، به نشانه‌های فردی که اعتماد به نفس دارد و یا اعتماد به نفس ندارد بپردازیم و در نهایت به شما کمک کنیم که بتوانید از لحاظ اعتماد به نفس به سطح بالایی برسید.

اعتماد به نفس چیست؟

اعتماد به نفس یعنی نسبت به خودمان، اینکه چه کاری انجام می‌دهیم و چه توانایی‌های داریم، احساس خوبی داشته باشیم و خودمان را باور داشته باشیم. برخی از افراد تمام مدت اعتماد به نفس بالایی دارند، در حالی که در بعضی از افراد، سطح اعتماد به نفس‌شان متغیر است و طبق شرایط، ممکن است بالا یا پایین باشد.

نشانه‌های مرد با اعتماد به نفس

---

از زبان بدنش مشخص است که اعتماد به نفس دارد

مردی که اعتماد به نفس دارد، از زبان بدنش مشخص است. او در هنگام راه رفتن بیش از حد قوز نمی‌کند و صاف راه می‌رود، دستانش را در جیبش نمی‌گذارد، بلکه در هنگام راه رفتن، دستانش را آزادانه در کنار بدن خود تکان می‌دهد، تماس چشمی با دیگران برقرار می‌کند، لبخند می‌زند، در هنگام برخورد با دیگران عصبی و مضطرب نمی‌شود، صدای رسا و محکمی دارد، محکم به دیگران دست می‌دهد، هنگام نشستن هم قوز نمی‌کند و راحت می‌نشیند و در هنگام راه رفتن معمولا گام‌های بلندی برمی‌دارد.

از اشتباهات خود درس می‌گیرد و دیگران را مقصر اشتباهات خود نمی‌داند

مردی که اعتماد به نفس دارد، می‌داند که اگر شکست خورده است به خاطر این است که خودش آن کار را اشتباه انجام داده است. نه خودش را بابت این اشتباه سرزنش می‌کند و نه دیگران را. می‌داند که هر انسانی حق اشتباه کردن دارد. در ذهن خود اشتباهاتش را بزرگ و فاجعه‌بار جلوه نمی‌دهد و به صورت منطقی اشتباهات خود را می‌بیند. یک مرد با اعتماد به نفس می‌داند که به جای اینکه به خاطر شکستی که خورده است افسرده شود، باید از آن درس بگیرد تا در آینده دوباره همان اشتباه را تکرار نکند.

او فعالانه به حرف‌های دیگران گوش می‌دهد

یک مرد با اعتماد به نفس می‌داند که برای درک کردن دیگران و شناختن زاویه دید دیگران، باید به حرف‌هایشان کامل و فعالانه گوش بدهد. او حرف دیگران را قطع نمی‌کند، زود قضاوت نمی‌کند و با تمرکز به دیگران گوش می‌دهد تا درک درستی از حرف‌هایشان داشته باشد و دچار برداشت اشتباه نشود.

او همان طور که هست خودش و زندگی‌اش را دوست دارد

مرد با اعتماد به نفس معتقد است که او همان طور که هست ارزشمند و دوست داشتنی است. او نیازی به پز دادن یا داشتن تجملات و وسایل گران‌قیمت ندارد. حتی اگر وسیله‌ای گران‌قیمت هم داشته باشد، آن وسیله در سطح اعتماد به نفس او تغییری ایجاد می‌کند. او می‌داند که میزان ارزشمندی و یا میزان موفق بودن یک فرد ربطی به دارایی‌های او ندارد.

نشانه‌های زن با اعتماد به نفس

---

او می‌داند که کامل نیست اما خودش را پذیرفته است

یک زن با اعتماد به نفس می‌داند که کامل و بی‌عیب و نقص نیست اما خودش را همان طور که هست دوست دارد و پذیرفته است. او روی خودش کار می‌کند تا بیشتر رشد کند اما می‌داند که هیچ کمالی وجود ندارد.

او خودش را با دیگران مقایسه نمی‌کند

او می‌داند که زندگی‌اش و یا خصوصیاتش کاملا با دیگران متفاوت است، از این رو وقتی شباهت خاصی بین او و دیگران وجود ندارد، چگونه می‌تواند خودش را با دیگران مقایسه کند؟ همچنین او می‌داند که اطلاعاتش در مورد زندگی دیگران ناقص است، پس چگونه می‌تواند اینقدر سریع قضاوت کرده و خودش را با دیگران مقایسه کند وقتی از دیگران اطلاعات کافی را ندارد؟

نیمه پر لیوان را می‌بیند

حتی اگر اتفاق بدی بیفتد یا دچار شکستی بشود، سعی می‌کند از آن درس بگیرد و به جای تمرکز کردن روی نقاط منفی آن، روی نقاط مثبت آن تمرکز می‌کند. مثلا اگر در یک مصاحبه کاری قبول نشود، خودش را سرزنش یا تخریب نمی‌کند، بلکه به دنبال اشتباهات خود و علت قبول نشدنش می‌گردد و برای دفعه بعدی روی این موارد کار می‌کند تا بتواند به موفقیت برسد.

می‌داند که چه زمانی باید «نه» بگوید

یک زن با اعتماد به نفس به همه درخواست‌های دیگران پاسخ مثبت نمی‌دهد، بلکه بلد است به درخواست‌هایی که دوست ندارد یا به او آسیب می‌زنند بدون ناراحتی و یا داشتن عذاب وجدان «نه» قاطعانه اما محترمانه بگوید.

او هدفمند است

یک زن با اعتماد به نفس برای زندگی خود هدف‌هایی را مشخص کرده است و با تقسیم هدف‌هایش به گام‌های کوچک‌تر، سعی می‌کند در زندگی‌اش به اهدافش برسد. او زندگی با معنایی دارد.

نقاط قوت و ضعف خود را می‌شناسد

یکی از نشانه‌های زن با اعتماد به نفس این است که او خودشناسی دارد و نقاط ضعف و قوتش را می‌شناسد.

زبان بدنش هم نشان می‌دهد که اعتماد به نفس دارد

طبق مطلبی که برای مردان با اعتماد به نفس نوشتیم، زنان با اعتماد به نفس هم زبان بدن خاصی دارند که نشان‌دهنده قدرتمندی و خودباوری‌شان است.

از خودش مراقبت می‌کند

خانمی که اعتماد به نفس دارد، می‌داند که باید از خودش مراقبت کند، هم لحاظ روحی و روانی و هم از لحاظ جسمی. او ورزش می‌کند، از پوست و موی خود مراقبت می‌کند، مراقب پوشش خود و بهداشت فردی خود است و اگر نیاز داشته باشد برای ارتقاء سلامت روانی خود، به مشاور هم مراجعه خواهد کرد. در کنار آن، کتاب می‌خواند، روی خودش کار می‌کند و…

نشانه‌های فردی که اعتماد به نفس کمی دارد

---

خواسته‌ها و احساساتش را بیان نمی‌کند

معمولا فردی که اعتماد به نفس پایینی دارد، در ابراز نیازها، خواسته‌ها و احساسات خود ناتوان است و ابراز کردن این موارد برایش به شدت مشکل است. گاهی فرد برای اینکه دچار عذاب وجدان نشود و یا برای اینکه دیگران را ناراحت یا دلخور نکند، از ابراز کردن این موارد خودداری می‌کند. او نمی‌تواند از حق خود به جا دفاع کند. همه خشم‌ها و ناراحتی‌هایش را در درون خودش انباشته کرده و بیان نمی‌کند. همین موضوع باعث می‌شود تبدیل به فردی شود که زود عصبانی می‌شود و از کوره در می‌رود و یا تبدیل به فردی افسرده و مضطرب شود و یا ممکن است انواع بیماری‌های روان تنی (سایکوسوماتیک) را تجربه کند.

مدام معذرت‌خواهی می‌کند حتی زمانی که تقصیر خودش نیست

فردی که اعتماد به نفس کمی دارد برای اینکه دیگران را ناراحت نکند، مدام ابراز پشیمانی و معذرت‌خواهی می‌کند حتی وقتی که کار اشتباهی انجام نداده است یا اتفاقی نیفتاده است.

از خودش نظری ارائه نمی‌دهد و تابع دیگران است

این افراد معمولا تابع نظرات دیگران هستند و نمی‌توانند از خودشان نظر قاطعی را ارائه بدهند. به عنوان مثال حتی از نظر طرز پوشش، طرز رفتار، طرز خوردن و آشامیدن و… تابع نظرات دیگران هستند حتی اگر با این نظرات مخالف باشند، جرات بیان کردن مخالفت‌شان را ندارند.

نمی‌تواند تصمیم بگیرد

فردی که اعتماد به نفس پایینی دارد، قدرت تصمیم‌گیری کمی دارد. او نمی‌تواند در شرایط سخت به درستی تصمیم بگیرد. ممکن است همیشه به تصمیماتی که گرفته است شک داشته باشد که درست هستند یا خیر. این فرد برای تصمیم‌گیری، نیاز به نظرات و تایید دیگران دارد و اگر قرار باشد به تنهایی تصمیمی بگیرد، به شدت مضطرب می‌شود.

هیچ خط قرمز یا حد و مرز خاصی در ارتباطاتش ندارد

افرادی که اعتماد به نفس و حس خودباوری کمی در خود دارند، ارزش کمی برای خودشان قائل هستند، بنابراین به راحتی به دیگران اجازه می‌دهند که هرطور که دل‌شان می‌خواهد با آنها رفتار کنند. در برابر این رفتارهای مخرب و آسیب‌زننده دیگران، معمولا سکوت می‌کنند و چیزی برای دفاع از خود نمی‌گویند.

کارهایی می‌کنند تا در نظر دیگران دیده شوند

این افراد، حس ارزشمندی‌شان را از دیده شدن در چشم دیگران می‌گیرند. برای اینکه دیده شوند یا مورد تحسین و تایید دیگران واقع شوند، برایشان کارهایی انجام می‌دهند که حتی شاید خودشان هم دوست نداشته باشند و یا ممکن است هدیه‌های گران‌قیمت بخرند تا دیگران را در زندگی‌شان حفظ کنند. به عبارت دیگر برای حفظ دیگران در زندگی‌شان، باج می‌دهند.

چرا بعضی از افراد اعتماد به نفس پایینی دارند؟

---

داشتن والدینی که از بچه‌هایشان حمایت نمی‌کنند

اگر بچه‌ها والدین سهل‌انگار و غیرحمایتی داشته باشند، اعتماد به نفس کمی خواهند داشت چون این نوع والدین از کارها یا رفتارهای خوب بچه‌هایشان حمایت نمی‌کنند و موفقیت‌های بچه‌هایشان را نادیده می‌گیرند. این والدین خودشان را عملا کنار کشیده‌اند و نه نظری درباره کار بچه‌ها می‌دهند و نه پشتیبان آنها هستند.

داشتن دوستان سمی

افرادی که دوستان سمی و تخریبگر در زندگی‌شان دارند، آن قدر مورد تمسخر و تحقیر این دوستان قرار می‌گیرند که اعتماد به نفس‌شان تخریب می‌شود.

داشتن زندگی پراسترس

افرادی که در دوران کودکی‌شان زندگی پراسترسی داشتند و تغییرات اساسی و بزرگی در زندگی‌شان اتفاق افتاده است، معمولا دارای اعتماد به نفس کمی هستند. تغییراتی اساسی و پرتنشی مثل جدایی و طلاق پدر و مادر و یا مهاجرت کردن می‌تواند به شدت روی روحیه کودک تاثیر منفی بگذارد.

مورد سوءاستفاده قرار گرفتن

کودکانی که مورد سوءاستفاده احساسی یا جنسی و جسمی دیگران قرار گرفته‌اند و این تجربیات تلخ را داشته‌اند، معمولا اعتماد به نفس و حس خودباوری کمی دارند چون آسیب زیادی دیدند.

داشتن عملکرد ضعیف در تحصیل

بچه‌هایی که به هر دلیلی عملکرد ضعیفی در تحصیلات‌شان داشته‌اند و به خاطر آن احساس سرخوردگی و حقارت را تجربه کرده‌اند، اعتماد به نفس پایینی دارند.

مبتلا شدن به اختلالات روانی مثل افسردگی

اختلالات روانی مثل افسردگی و… بر روی ذهنیتی که فرد نسبت به خودش دارد تاثیر منفی می‌گذارد. این افراد معمولا زندگی‌شان را تمام شده می‌دانند، به توانایی‌هاشان اطمینان ندارند و احساس پوچی و بی‌ارزشی می‌کنند.

داشتن اضطراب شدید

افرادی که اضطراب شدید را زیاد تجربه می‌کنند، دچار کمبود اعتماد به نفس می‌شوند چون در هنگامی که اضطراب دارند، نمی‌توانند به درستی تصمیم بگیرند، تمرکز کنند و کارشان را به خوبی انجام بدهند، بنابراین کم کم به عملکرد و توانایی‌های خودشان شک می‌کنند و حس می‌کنند که هیچ کاری را نمی‌توانند به درستی انجام بدهند.

مبتلا شدن به بیماری‌های سخت و مزمن

افرادی که به بیماری‌های سخت و مزمن مبتلا هستند، کم کم حس می‌کنند به شدت ناتوان شده‌اند و دیگر زندگی‌شان تمام شده است و برای دیگران مفید و ارزشمند نیستند، بنابراین اعتماد به نفس‌شان کاهش می‌یابد. بیماری‌هایی مثل انواع سرطان‌ها، بیماری‌های پوستی که ظاهر فرد را دچار مشکل می‌کند و… از جمله این بیماری‌ها هستند.

چگونه اعتماد به نفس بالایی داشته باشم؟

---

از یک روانشناس کمک بگیرید

در زمینه بالا بردن اعتماد به نفس، اصلی‌ترین و موثرترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که از یک روانشناس کمک بگیرید. روانشناس ابتدا علت اعتماد به نفس پایین‌تان را بررسی می‌کند و سپس طبق این دلایل و طبق شرایط زندگی‌تان به شما راهکارهایی را می‌دهد که بیشتر خودتان و ارزش وجودی‌تان را بشناسید و درک کنید تا اعتماد به نفس بالایی داشته باشید.

باورهای منفی‌تان را شناسایی کرده و آنها را به چالش بکشید

فردی که اعتماد به نفس پایینی دارد، باورها و افکار منفی و اشتباهی دارد که باعث می‌شود حس بی‌ارزشی و پوچی و یا ناتوانی کند. اولین گام، شناسایی و شناخت این باورهای اشتباه است و سپس باید آنها را اصلاح کنیم. این تمرین را انجام دهید که روی کاغذ در زمینه‌های مختلف، هر باور اشتباهی که دارید را یادداشت کنید. سپس در قدم بعدی، یک مثال نقض برای این باور منفی‌تان بیاورید و آن باور را طبق این مثال نقض اصلاح کنید. در گام آخر، این باور مثبت و اصلاح شده را به مدت چند ماه با خودتان تکرار کنید. چرا باید تکرار کنید؟ چون این باورهای اشتباه از کودکی‌تان در شما شکل گرفته است و برای اینکه تغییر کند، شما نیاز به زمان دارید و در طول این زمان باید با تکرار باور مثبت، آن را باور منفی قبلی جایگزین کنید تا اصلاح شود.

مثال اول: فرض کنید یکی از باورهای منفی من در زمینه شغلی این است که «من هرگز نمیتونم در شغلم موفق بشم». یک مثال نقض برای این باور اشتباه می‌آوریم «من در شغل قبلی‌ام تونستم ارتقاء پیدا کنم و موفق بشم» باور اصلاح شده «پس در شغل فعلی‌ام هم میتونم موفق بشم»

مثال دوم: فرض کنید یکی از باورهای منفی من در زمینه زندگی شخصی‌ام این است که «من آدم زشتی هستم. هیچکس منو دوست نداره». یک مثال نقض برای این باور اشتباه می‌آوریم «یک ماه پیش یکی از دوستانش بهم گفت که من خیلی زیبا و جذاب هستم. مادرم و پدرم منو دوست دارن و از همه مهم‌تر، خودم خودم رو عاشقانه دوست دارم» باور اصلاح شده «من فردی دوست داشتنی، زیبا و جذاب هستم»

سپس این باورهای درست را تا ماه‌ها تکرار می‌کنم تا زمانی که حس کنم باورهای اشتباهم دیگر از ذهنم پاک شده یا کم رنگ تر شده‌اند. به این باورهای درست، عبارات تاکیدی مثبت هم می‌گویند.

نقاط مثبت‌تان را بنویسید

حتما شما هم مثل هر فرد دیگری، نقاط مثبت و منفی دارید. هیچکس فقط بد و با نقاط منفی آفریده نشده است. در درون هر کدام از ما، جهانی از ویژگی‌های منفی و مثبت وجود دارند. فقط کافی است فکر کنید و ببینید نقاط مثبت‌تان چیست؟

مثال: من زیبا، دارای موهای مشکی و بلند، قدبلند، خوش‌اندام، دارای لبخند زیبا، مهربان، صادق، مهمان‌نواز، اهل کسب علم و دانش، با ایمان، با ادب و… هستم.

نقاط مثبت‌تان را یادداشت کنید و هر روز تا زمانی که حس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید، از روی لیستی که نوشتید بخوانید و به خودتان افتخار کنید.

موفقیت‌هایتان را بنویسید

قدم بعدی این است که لیستی از موفقیت‌های کوچک و بزرگ‌تان را از دوران کودکی تا زمان حال تهیه کنید و هر روز از روی این لیست بخوانید و به موفقیت‌هایی که کسب کردید افتخار کنید.

مثال: من در دوران دبستان نمره 20 را در درس فارسی گرفتم. من تونستم وارد دانشگاه بشم و تحصیل کنم. من تونستم تا حالا زنده بمانم و نفس بکشم. من تونستم با دادن هدیه‌ای به دوستم، او رو خوشحال کنم. من موفق شدم از یک رابطه سمی خارج بشم و….

حواس‌تان را جمع کنید که با چه کسانی معاشرت می‌کنید

افرادی که با آنها معاشرت می‌کنید، روی شما تاثیر می‌گذارند. چه بخواهید و چه نخواهید، شما از آنها تاثیر می‌پذیرید. اگر آنها افراد سمی باشند، اعتماد به نفس‌تان را نابود می‌کنند. پس با افرادی معاشرت کنید و وارد رابطه عاطفی شوید که از شما حمایت می‌کنند و به شما کمک می‌کنند که رشد کنید.

به خودتان استراحت بدهید

اگر برای اینکه به دیگران خوب بودن‌تان را ثابت کنید، بیش از حد کار می‌کنید و به خودتان آسیب می‌زنید، این روند را متوقف کنید و از خودتان مراقبت کنید. چرخه فعالیت و استراحت‌تان را تنظیم کنید یعنی نه باید تمام روز را کار کنید و نه باید تمام روز را استراحت کنید. متناسب با شرایط زندگی و روحیه‌تان، میزان فعالیت و استراحت‌تان را تنظیم کنید.

یاد بگیرید به موقع «نه» بگویید

شما باید قاطع بودن را یاد بگیرید. اگر زمانی کسی درخواستی از شما می‌کند که انجام دادن آن را دوست ندارید یا اگر انجام بدهید آسیب می‌بینید، محکم و قاطع «نه» بگویید. شما بیشتر باید به فکر سلامتی و خواسته خودتان باشید تا خواسته دیگران. این نکته را بدانید که اگر کسی با یک یا دو بار «نه» گفتن نسبت به شما سرد شدن یا شما را ترک کرد، پس او شخص سمی است و بهتر است هر چه سریع‌تر شناسایی‌اش کنید و با یک «نه» گفتن او را از زندگی‌تان بیرون کنید. کسی که شخص درست و سالمی باشد، شرایط‌تان را درک می‌کند و همچنین درخواستی از شما نمی‌کند که به ضرر شما باشد.

به سلامت جسمانی‌تان اهمیت بدهید

به ظاهر خودتان اهمیت بدهید، ورزش کنید، پیاده‌روی کنید، لباس‌هایی بپوشید که به شما بیاید و در آنها راحت باشید و نه لباس‌هایی که دیگران می‌پسندند. در کل به سلامتی جسمانی‌تان اهمیت بدهید.

سوالات متداول درباره اعتماد به نفس

---

انواع اعتماد به نفس کدام‌اند؟

1) اعتماد به نفس کم

2) اعتماد به نفس متعادل و نرمال

3) اعتماد به نفس بسیار زیاد

چرا داشتن اعتماد به نفس مهم است؟

اعتماد به نفس به ما کمک می‌کند برای کسب تجربیات جدید در زندگی آمادگی پیدا کنیم. وقتی ما اعتماد به نفس داریم، بیشتر از فرصت‌هایی که داریم استفاده می‌کنیم و دوست داریم با افراد بیشتری آشنا شده و معاشرت کنیم. وقتی از فرصت‌های جدید در زندگی استقبال می‌کنیم، با رشد و پیشرفت بیشتری مواجه می شویم.

چرا داشتن اعتماد به نفس من را جذاب تر می کند؟

همه ما آدم‌ها به صورت ناخودآگاه از خودمان انرژی به دیگران و جهان اطراف‌مان می‌فرستیم. وقتی انرژی که می‌فرستیم، انرژی اعتماد به نفس باشد، چنین افراد خوب و سالمی را به زندگی‌مان جذب خواهیم کرد و همچنین اتفاقات با انرژی مثبت برایمان اتفاق خواهد افتاد. چنین فردی در زندگی‌اش موفق، مثبت‌اندیش و سالم است بنابراین جذاب‌تر از سایر افراد است.

افرادی که اعتماد به نفس ندارند در معرض خطر چه بیماری‌هایی هستند؟

افسردگی، اضطراب، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت دوقطبی و سایر اختلالات روانی و شخصیتی.