ترس از دست دادن عزیزان در نوجوانان (درمان فوبیای مرگ پدر و مادر)
وقتی کسی را دوست داریم، طبیعی است که نخواهیم او را از دست بدهیم. ما می‌خواهیم این عزیزان همیشه در کنار ما بمانند. ترس از دست دادن را تقریبا همه ما حداقل در یک بخش از عمرمان تجربه کرده‌ایم. ترس، در کل یک واکنش طبیعی بیولوژیکی است اما وقتی ندانیم نسبت به آن باید چه واکنشی نشان بدهیم، آن موقع این ترس می‌تواند برایمان مشکل‌ساز باشد. وقتی ترس از دست دادن عزیزان بسیار شدید شود، به نوعی فوبیا تبدیل می‌شود که تاناتوفوبیا نام دارد. در این مقاله درباره علت‌های ترس از دست دادن عزیزان و راهکارهایی برای کنترل و مدیریت آن توضیح خواهیم داد.
علائم ترس غیرطبیعی از دست دادن عزیزان
- داشتن افکار ترس از دست دادن و یا ترس از طرد شدن، ترس از مورد خیانت قرار گرفتن، ترس از بیمار یا فوت شدن و…
- وابستگی شدید نسبت به این افراد به دلیل داشتن ترس از دست دادن
- انجام دادن رفتارهای کنترل‌گرانه برای از دست ندادن آنها
- داشتن علائم جسمانی و بدنی ناشی از ترس مثل افزایش ضربان قلب، عرق کردن، افت قند و فشار خون، مشکلات گوارشی مثل درد معده، کم اشتهایی یا پراشتهایی، بی خوابی یا پرخوابی، حملات پانیک و…
ترس از دست دادن، نسبت به چه افرادی می‌تواند ایجاد شود؟
این ترس می‌تواند نسبت به همه افراد زندگی یا عده‌ای از آنها ایجاد شود. مثلا نسبت به دوست صمیمی، عشق، شریک عاطفی، همسر، فرزندان، والدین و…
دلایل ترس از دست دادن عزیزان
طرحواره رهاشدگی
افرادی که طرحواره رهاشدگی در آنها فعال است، ترس از دست دادن، ترس از رها شدن و ترس از طرد شدن شدیدی دارند. علت این ترس‌ها در افراد این است که در دوران کودکی از طرف والدین‌شان رها شده‌اند، بنابراین همچنان احساس می‌کنند که افراد دیگر زندگی‌شان هم قرار است رهایشان کنند و یا حس می‌کنند دیگران نمی‌خواهند با آنها رابطه پایدار و بلندمدت برقرار کنند. علت اینکه احساس می‌کنند از طرف والدین‌شان رها شده‌اند این است که ممکن است والدین فوت کرده باشند، طلاق گرفته باشند یا به دلایل مشکلات شغلی، روانی یا زناشویی‌شان، نتوانستند برای فرزندشان وقت و انرژی کافی را بگذارند. افراد دارای طرحواره رهاشدگی، بیشتر جذب افراد سرد، تنوع‌طلب و بی تعهد می‌شوند. درواقع آنها جذب افرادی می‌شوند که طرحواره‌شان را فعال‌تر می‌کند یعنی جذب و عاشق افرادی می‌شوند که آنها را طرد و یا رها می‌کنند با روش‌های متفاوت. بنابراین توضیح دادیم که این طرحواره، یکی از علت‌های ترس از دست دادن شدید در افراد می‌تواند باشد.
تجربیات تلخ گذشته
اگر فردی در گذشته، تجربه از دست دادن عزیزانش را داشته باشد، ممکن است با این ترس بزرگ شود و رشد کند و در باورهایش این احساس شکل بگیرد که ممکن است مجددا این اتفاق برایش بیفتد. این باور ذهنی و این طرز تفکر، فرد را از دوباره به وقوع پیوستن این اتفاق می‌ترساند.
ترس از آینده
افرادی که ترس از آینده دارند، بیشتر احتمال دارد دچار ترس از دست دادن شوند چون فرد نمی‌داند که در آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد و از ناشناخته‌ها می‌ترسد. یکی از اتفاقاتی که ممکن است همه ما در آینده تجربه کنیم، از دست دادن عزیزان‌مان است. بنابراین ترس از آینده و ترس از دست دادن عزیزان، با هم مرتبط هستند.
وابستگی به عزیزان
افرادی که به عزیزان‌شان بسیار زیاد وابسته هستند و احساس می‌کنند بدون آنها نمی‌توانند زندگی کنند و نمی‌توانند از عهده کارهایشان بربیایند، ترس از دست دادن شدیدی را ممکن است داشته باشند. این دسته از افراد بعد از جدایی، طلاق یا فوت عزیزان، به شدت دچار افسردگی می‌شوند.
القا شدن ترس از طرف دیگران
اگر اطرافیان مدام به فرد هشدار داده باشند که از از دست رفتن عزیزان بترسد یا مدام ترس خودشان را به او القا کنند باعث می‌شوند که فرد خودش هم دچار ترس از دست دادن شود.
راهکارهای درمان ترس از دست دادن عزیزان
نگرانی‌هایتان را بنویسید
وقتی این نگرانی‌ها و افکار در ذهن ما است، ممکن است به شدت بزرگ و شدید احساس شود اما زمانی که این نگرانی‌ها را یادداشت می‌کنیم و می‌نویسیم، توجه می‌شویم که ترس‌مان آن قدرها هم که فکر می‌کردیم بزرگ و بلد نیست و ما آن را در ذهن‌مان بزرگ کرده بودیم. پس نوشتن نگرانی‌ها باعث تخلیه شدن ذهن، رسیدن به احساس آرامش و بررسی منطقی ترس‌هایمان می‌شود.
در زمان حال زندگی کنید
زندگی در زمان حال باعث می‌شود از آینده و گذشته دور شوید و نگران چیزی نباشید بلکه از لحظه حال لذت ببرید. تمریناتی که باعث می‌شوند به زندگی در زمان حال برسیم، تمرینات ذهن آگاهی نام دارند. این تمرینات زیاد و متفاوت هستند که یکی از آنها مدیتیشن است که می‌توانید آن را هر روز انجام بدهید.
درباره مرگ، اطلاعات درست و علمی داشته باشید
برخی از افراد مرگ را به اشتباه نابودی و یا رنج و عذاب می‌دانند در صورتی که این تصور به شدت اشتباه است. درباره مرگ اطلاعات درستی کسب کنید تا از مرگ نترسید و یا دید بدی نسبت به آن نداشته باشید. افرادی که دید و نگرش درستی دارند، حتی بعد از مرگ عزیزان هم آرامش دارند و دچار آسیب‌های شدید نمی‌شوند. دیدگاه درست درباره مرگ این است که مرگ، بخشی از چرخه زندگی است و باعث می‌شود ما به مراحل بالاتر و برتر زندگی سفر کنیم و به زندگی جاودانه برسیم. ما هم بعد از مرگ به درگذشتگان‌مان خواهیم پیوست، پس این دلتنگی و غم جدایی از عزیزان، قرار نیست تا ابد طول بکشد. وقتی این دیدگاه را داشته باشید و آگاه باشید، ترس‌های غیرمنطقی هم از بین خواهند رفت.
درباره ترس‌هایتان با یک فرد معتمد و دلسوز صحبت کنید
برای اینکه از شدت ترس‌هایتان کم شود، در کنار نوشتن ترس‌هایتان، می‌توانید درباره ترس‌هایتان صحبت هم بکنید. با افراد معتمد و دلسوز درباره ترس‌هایتان صحبت کنید تا همدردی لازم را دریافت کنید و آرام‌تر شوید.
زندگی مستقل داشته باشید
در بخش دلایل، اشاره کردیم که ترس از دست دادن عزیزان می تواند به علت وابستگی ناسالم نسبت به اطرافیان هم باشد. یعنی فرد احساس بی کفایتی می‌کند و حس می‌کند بدون آن افراد، هیچ و بی ارزش است و نمی تواند از پس مسائل روزمره زندگی‌اش بر بیاید. اگر شما هم جزء این دسته از افراد هستید، حتما روی خودتان و رشد شخصیتی‌تان کار کنید تا زندگی مستقلی برای خودتان داشته باشید. با داشتن زندگی مستقل و تقویت توانمندی‌ها و مهارت‌هایتان، می‌توانید از وابستگی‌تان بکاهید، در نتیجه ترس‌تان نیز کم کم درمان خواهد شد.
به فرایند زندگی اعتماد کنید
زندگی یک چرخه است. درست است که بخشی از این چرخه تحت کنترل شما است اما بخشی از آن هم تحت کنترل شما نیست و باید این موضوع را بپذیرید. اگر نپذیرید، در طول زندگی در حین اتفاق افتادن اتفاقات ناخواسته، درد زیادی متحمل خواهید شد. پس بهتر است به فرایند زندگی اعتماد کنید و بدانید در زندگی هر آنچه که اتفاق می‌افتد، برای رشد و پیشرفت شما است. فقط کافی است از آن اتفاق درس ارزشمند را بگیرید و از آن برای ادامه زندگی خود استفاده کنید. زندگی برایتان بهترین‌ها را رقم خواهد زد. نخواهید با زور همه چیز را تحت کنترل قرار بگیرید چون غیرممکن است که همه چیز بر وفق مرادتان پیش برود.
از مشاور کمک بگیرید
یکی از بهترین کارها برای کاهش این ترس این است که از مشاور کمک بگیرید چون گاهی ترس آن قدر شدید است که فرد نمی‌تواند آن را تحمل کند و بر روی آن غلبه کند. در این شرایط لازم است مشاور با رویکردهای روان شناختی مثل رفتار درمانی شناختی و طرحواره درمانی، به درمانجو کمک کند. در این زمینه می‌توانید از خدمات مشاوره و روانشناسی روان سالم استفاده کنید.
سوالات متداول
-
آیا برای درمان ترس از دست دادن، دارو درمانی هم نیاز است؟
همیشه خیر. این موضوع را مشاور با توجه به شدت ترس‌تان تشخیص خواهد داد و نمی‌توان جواب کلی و قطعی ارائه داد. در بیشتر مواقع، نیازی به مصرف دارو وجود ندارد و درمانجو فقط با مشاوره درمان خواهد شد.
-
آیا سن در این ترس دخیل است؟
می‌توان گفت بله. افرادی که سن کمی دارند مثلا در سال‌های نوجوانی زندگی‌شان هستند و افرادی که در دوران کهنسالی و پیری هستند، معمولا ترس از دست دادن بیشتری دارند. البته که این ترس، می‌تواند در هر سنی در افراد دیده شود.
-
چقدر طول می‌کشد تا از دست دادن یک عزیز را بپذیریم؟
معمولا بین 6 ماه تا 1 سال طول می‌کشد. البته این پاسخ فقط یک میانگین است و در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد.
-
از دست دادن عزیزان، چه تاثیری روی روان ما می‌گذارد؟
در اغلب موارد بعد از مرگ یک عزیز، این علائم در افراد ایجاد می‌شود:
- افسردگی
- اضطراب
- غم عمیق
- علائم جسمانی ناشی از موارد فوق مثل سردرد، مشکلات گوارشی، فشار خون بالا
- و…
-
آیا از دست دادن یک عزیز، تروما محسوب می‌شود؟
می‌توان گفت بله از دست دادن یک فرد نزدیک می‌تواند یک تروما یا ضربه روحی و روانی محسوب شود چرا که ضربه سنگینی برای یک فرد می‌تواند باشد مخصوصا اگر ناگهانی باشد.
-
آیا ترس از دست دادن طبیعی است؟
بله همه ما مقداری از این ترس را داریم اما اگر بسیار شدید باشد به طوری که زندگی و حال و احوال‌مان را دچار مشکل کند، نشان می‌دهد که این ترس نیاز به درمان دارد و طبیعی نیست.
-
آیا ترس از دست دادن عزیزان، ربطی به وسواس هم دارد؟
نوعی از وسواس فکری و عملی مربوط به آن است که فرد افکار منفی تکرارشونده درباره مرگ عزیزان و… دارد. بنابراین وسواس هم می‌تواند باعث ترس از دست دادن در فرد شود. به طور کلی، وسواس و اضطراب با هم مرتبط هستند البته نه همیشه، بلکه در بیشتر مواقع.
-
ترس از دست دادن قابل درمان است؟
بله کاملا قابل درمان است. معمولا با رویکرد رفتار درمانی شناختی و طرحواره درمانی، درمان آن به صورت تخصصی انجام می‌شود.
-
ترس از دست دادن می‌تواند ارثی باشد؟
ممکن است اما بیشتر عوامل محیطی و فردی دخیل هستند تا وراثت چون اگر عوامل محیطی و فردی مناسب باشند، ژن در فرد فعال نخواهد شد.
-
آیا این ترس نوعی اختلال روانی است؟
ممکن است در دسته اختلالات اضطرابی و وسواسی قرار بگیرد. این موضوع بستگی به شدت و ریشه ترس دارد. گاهی اصلا ربطی به اختلالات روانی و شخصیتی ندارد.
سخن پایانی
ترس از دست دادن عزیزان، یکی از ترس‌های رایج در جهان است که نوعی فوبیا نیز محسوب می‌شود. این ترس تا حدودی طبیعی است چون قطعا هیچ کدام از ما آدم‌ها نمی‌خواهیم عزیزان‌مان را از دست بدهیم اما در برخی از افراد متاسفانه این ترس آن قدر شدید است که در آنها علائم احساسی، روانی و فیزیکی را ایجاد می‌کند و زندگی‌شان را مختل می‌کند یا باعث از دست رفتن سلامت روانی‌شان می‌شود. اگر تا این حد از این موضوع که جزء طبیعی است چرخه زندگی است می‌ترسید، لازم است به راهکارهای نوشته در این مقاله عمل کنید و یا بهترین کار این است که برای ریشه‌یابی و حل این مشکل، به مشاور مراجعه کنید. اگر ترس از دست دادن زیادی دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره و روانشناسی روان سالم بهره‌مند شوید.
