تقویت فن بیان و سخنوری (درمان استرس و اضطراب موقع حرف زدن در جمع)
همه ما انسان‌ها قدرت سخن گفتن و حرف زدن داریم. این قدرتی که داریم بسیار مهم است و به ما کمک می‌کند که آموزش بدهیم، آموزش ببینیم، صحبت کنیم تا نیازهایمان را بیان کنیم و درک شویم و… به هر حال سخن گفتن در هر ارتباطی به کار ما می‌آید و لازم است فن بیان قوی داشته باشیم تا مهارت سخنوری بالایی داشته باشیم و بتوانیم با کلام‌مان، دیگران را تحت تاثیر قرار بدهیم. در این مقاله ابتدا توضیح دادیم که تاریخچه فن بیان به کجا برمی‌گردد، اهمیت داشتن فن بیان قوی چیست و توسط راهکارهای علمی و کاربردی سعی داریم به شما کمک کنیم که فن بیان تان را تقویت کنید و استرس و اضطراب کمی در هنگام صحبت کردن در جمع‌ها داشته باشید. همچنین کمک می‌کنیم که در سخنرانی کردن برای افراد، اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید. پس توصیه می‌کنیم تا آخر این مقاله را مطالعه کرده و به تمرینات عمل کنید.
تاریخچه آغاز اهمیت فن بیان در جامعه
روند شکل‌گیری تمدن بشری از گذشته تا کنون، نشان می‌دهد که دلیل اصلی و مشترک پیشرفت زندگی بشر در دوران‌های مختلف تاریخ، همواره عامل تغییر و تحول بوده که موجب دگرگونی‌های عظیم و گسترده‌ای در تمامی ابعاد و جلوه‌های زندگی انسان شده است و در آینده نیز بشر در انتظار تحولات شگرفی در کلیه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و… است. در دهه‌های پایانی قرن بیستم با گذر از اقتصاد ملی به اقتصاد جهانی و تحولات عظیمی که در تکنولوژی‌های نوین رخ داده، «عصر صنعتی» به تدریج جای خود را بر جامعه‌ای که بر پایه دانش و اطلاعات استوار بود و آن جامعه «اطلاعاتی» است، نام نهادند. اگر قبول کنیم که این گذر، گذری است که بازوها را تبدیل به مغزها می‌کند، یعنی جامعه صنعتی که اصالت آن ماده و انرژی بوده و از ترکیب منابعی مانند انرژی، ماده و سرمایه و نیروی انسانی به وجود می‌آید، مدت زیادی طول می‌کشد تا سرمایه‌گذاری به نتیجه برسد. حاصل آن در جامعه تقویت کسب و کارها و درواقع ظهور ثروتمندان و کارآفرینانی بود که بعد از حدود چندین دهه، شرکت‌های خود را ایجاد نموده و صاحب ثروت می‌شدند. الگوهای کسب و کار در جامعه اطلاعاتی، مانند الگوهای کسب و کار قبل نیستند. ارزش آفرینی از طریق منابع سرمایه و نیروی انسانی نبود بلکه براساس دانایی است و هر کسی بیشتر بتواند در یک حوزه خاص ارزش ایجاد کند، باقی خواهد ماند. چراغ سبز هر فعالیتی که انجام می‌دهیم نوعی ارتباط محسوب می‌شود اما با سخن گفتن، یک فرد می‌تواند از دیگران ممتاز و متمایز شود.
درست سخن بگویید و موفق شوید
انسان با این خصیصه است که از حیوانات فراتر می‌رود یعنی امتیازی که بشر دارد این است که می‌تواند از طریق سخن گفتن با همنوعانش ارتباط بقرار کند و روی آنها تاثیر بگذارد. سخن گفتن، همان کیفیتی است که هر فرد خصوصیات منحصر به فردش را در آن به نمایش می‌گذارد و زمانی که قادر نیست به وضوح حرف‌هایش را بزند وعقایدش را مطرح کند، دچار نگرانی، بی قراری و کم‌رویی، بزدلی و تفکرات تیره و تار می‌شود و شخصیتش نیز برای سایرین به نوعی تیره و تار و نامعلوم می‌شود. هر فردی می‌تواند در زندگی تجاری و فردی خود به توانایی سخن گفتن دست پیدا کند و نتایج آن را ببیند. او اگر معتقد باشد، موفق خواهد شد، به آنچه دلش می‌خواهد می‌رسد. شما می‌توانید خجالت‌زده بودن خود را به اعتماد به نفس تغییر دهید و نیز یاد بگیرید دیگران را تشویق کنید تا عملی را انجام بدهند که شما می‌خواهید. به آنها آگاهی بدهید، روی آنها اثر بگذارید و متقاعدشان کنید تا قبول کنند. مهم‌ترین توانایی کارآفرینان بزرگ در کنار دانش و پشتکار، قدرت سخنوری آنان است. تاریخچه علم و هنر سخنرانی یکی از موهبت‌های الهی به انسان، توفیق انتقال پیام‌های او از طریق زبان است. انسان‌ها از طریق آفرینش پیغام‌ها، پیغام‌های خود را به همنوعان انتقال می‌دهند. درواقع یکی از مهم‌ترین ابزارهای اطلاع‌رسانی آنان زبان بوده است. براساس آیات قرآنی، همه پیامبران الهی از سخنوری برای تبلیغ پیام‌های الهی استفاده کرده‌اند. به نظر افلاطون، استعداد فطری، آموزش و تمرین، سه عامل اساسی برای توانایی در سخنوری است. از نظر او، هدف از سخنرانی، سوق دادن روح انسان به سوی فضیلت است، از این رو شناخت روح و مباحث روان شناسی، از مباحث ضروری در این فن است.
دلشوره چه زمانی در ما ایجاد می‌شود؟
دلشوره نه تنها قبل از سخنرانی و در آغاز آن، بلکه در مدت سخنرانی نیز می‌تواند سخنور را آزار دهد. اوج این دلشوره، هنگام ظاهر شدن در برابر جمع، قرار گرفتن در محل سخنرانی و آغاز سخن، بروز پیدا می‌کند.
نشانه‌های دلشوره و اضطراب در حین سخنرانی
نشانه‌های اضطراب قبل از شروع سخنرانی
تظاهرات و نشانه‌های ترس قبل از سخنرانی به این صورت خودش را نشان می‌دهد:
- طفره رفتن و هدر دادن زمان
- عرق کردن
- با خود زیر لب نجوا کردن
- تنفس نامرتب
- فراموشی
- انجام دادن برخی حرکات اضافی
نشانه‌های اضطراب در حین سخنرانی
ترس ضمن سخنرانی نیز با علائم زیر آشکار می‌شود:
- فراموش کردن بعضی مطالب در حین سخنرانی
- با سرعت بالا سخن گفتن
- عرق کردن
- حالت خشک و رسمی بدن که به دلیل انقباض عضلانی در حین اضطراب به وجود می‌آید
- برخی رفتارهای عصبی برای سازگار شدن با محیط
- دشواری در تنفس
- بالا رفتن ضربان قلب
- خشک شدن گلو و دهان
- تغییر صدا مثل گرفتگی صدا
آیا داشتن ترس و اضطراب در حین سخنرانی، طبیعی است؟
اگر در موقعیت سخنرانی عمومی، احساس اضطراب می‌کنید بدانید که در این زمینه تنها نیستید و می‌توانید بر ترس و اضطراب‌تان غلبه کنید. شاید از شنیدن این نکته تعجب کنید که بسیاری از استادان، معلمان، سیاستمداران و سخنرانان حرفهای، زمانی ترس و اضطراب را شبیه نگرانی‌های فعلی شما تجربه کرده‌اند.
آیا می‌توان ترس را کاهش داد؟
متناسب با عواملی که پدیدآورنده اضطراب‌اند، می‌توان از روش‌ها و ابزارهایی برای کاهش اضطراب و تقویت اعتماد به نفس در سخنرانی استفاده کرد. برخی از این ابزارها جنبه روان شناختی دارند و برخی دیگر با تمرین و تکرار، موثر واقع می‌شوند. مثلا دانستن این موضوع که شما به عنوان سخنران، مهارت‌های اطلاعاتی مفید به شنوندگان عرضه می‌کنید، موجب آرامش شما می‌شود. شما منبع یادگیری و تشکیل اطلاعات مخاطبان هستید. حتی اگر افرادی در گروه مخاطبان با موضوع سخنرانی آشنایی داشته باشند، همچنان نوبت و فرصت در اختیار شما است که پیام‌تان را از یک دیدگاه خاص و متعلق به خودتان تنظیم و ارائه کنید. به علاوه باید به این نکته توجه داشته باشید که ارائه‌های شفاهی می‌توانند قویا پاداش‌دهنده و ارزشمند باشند. ارائه یک سخنرانی خوب می‌تواند اعتماد به نفس، نشاط و حس سربلندی به شما بدهد. در ادامه برای کاهش ترس و اضطراب در حین سخن گفتن، به چند نکته و تمرین اشاره می‌کنیم:
برای سخن گفتن، آمادگی داشته باشید
کلید اصلی برای کاهش تشویش، کسب آمادگی است. قبل از فرا رسیدن زمان ارتباط، کار و تلاش را آغاز کنید و برای هر رویداد احتمالی، طرح و راه حل مشخصی داشته باشید. اگر قرار است با فرد دیگری ملاقات و گفتگو کنید که آشنا نیست، بکوشید پیشاپیش اطلاعاتی درباره او کسب کنید. از افرادی که پیش از این در موقعیت‌های مشابهی قرار داشته‌اند چیزهایی بپرسید و از تجارب آنها استفاده کنید. درباره پرسش‌ها و پاسخ‌های احتمالی که ممکن است از سوی مخاطب دریافت کنید، بیاندیشید برای هر کدام طرح و واکنش مناسبی را در نظر بگیرید. مخاطبان به چه میزان با موضوع بحث شما آشنا هستند؟ آیا آنان همکار، مافوق، رقیب، دوست یا افراد غریبه‌اند؟ آیا با دیدگاه شما موافق خواهند بود یا به مقاومت در برابر آن برخواهند خواست؟ اندیشیدن درباره این نکات حتی ممکن است شما را در آغاز، مقداری نگران و مضطرب سازد اما توجه به آنها پیش از رویارویی با موقعیت ارتباطی، از ترس و اضطراب شما در موقعیت اصلی و واقعی خواهد کاست زیرا بسیاری از ناشناخته‌ها برای شما آشنا شده‌اند.
تمرین کنید
طرح‌ریزی، آماده‌سازی و تمرین، اجزای کلیدی یک ارائه شفاهی موفقیت‌آمیز با کمترین ترس واضطراب است. یکی از بهترین راههای کاهش دلشوره، تمرین کردن برای ارائه سخنرانی و تکرار این رویکرد تا زمانی است که آن را از درون و برون خود یاد بگیرید. اطمینان شما به عنوان یک سخنران، زمانی افزایش می‌یابد که با موضوع سخنرانی خود کاملا آشنا باشید. تمرین سخنرانی به ویژه در محلی که قرار است اجرا شود، بسیار مفید خواهد بود. بازدید قبلی از محل سخنرانی، می‌تواند شما را نسبت به مناسب بودن نور، ظرفیت، تجهیزات مورد نیاز و صندلی‌ها و… آسوده خاطر و مطمئن سازد. آشنایی قبلی با محیط، باعث کاهش اضطراب ناشی از غریبه بودن با موقعیت و محیط ارتباط می‌شود. برخی از افراد از تمرین کردن سخنرانی سر باز می‌زنند زیرا حتی تجربه تمرین نیز برای آنان اضطراب‌آور است. تمرین به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را هنگامی که سخنرانی را ارائه می‌کنید، راحت‌تر و سریع‌تر بازیابی کنید.
مخاطب را بشناسید
هرچه شناخت شما نسبت به شرکت‌کنندگان در جلسه سخنرانی بیشتر باشد، امکان بیشتری برای درک نیازها و علایق آنها، پیشبینی پرسش‌ها و واکنش‌های احتمالی آنان خواهید داشت. این شناخت، اعتماد به نفس شما را افزایش و اضطراب‌تان را کاهش می‌دهد. به جای نگرانی درباره یک اجرای خوب، به فکر نیازهای شنوندگان و چهارچوب رفتاری آنان باشید. از هر ابزاری برای کسب حداکثر اطلاعات درباره مخاطبان استفاده کنید.
بر موضوع سخنرانی مسلط باشید
تسلط بر موضوع، داشتن آشنایی با محتوای بحث، سازمان‌دهی مطلوب پیام در صورت لزوم و تمرین می‌تواند اضطراب را به حداقل برساند. تهیه یادداشت حاوی محورها و نکات کلیدی و اساسی، تاریخ‌ها ومنابعی که احتمال فراموش کردن یا خطای کلامی در مورد آنها وجود دارد نیز می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی در این زمینه داشته باشد.
زودتر از دیگران در محل سخنرانی حاضر شوید
خودتان را دقایقی زودتر از زمان برگذاری سخنرانی به محل برسانید تا همه چیز را کنترل کنید و از آماده بودن همه لوازم و امکانات مطمئن شوید. این کار باعث می‌شود که پیشاپیش با شرایط محیطی آشنا و سازگار شوید. دیدار با برگذارکنندگان و گفتگوی صمیمانه و خوش آمدگویی با تنی چند از شرکت‌کنندگان، می‌تواند آرام‌بخش باشد.
موفقیت را تجسم کنید
چنین بیاندیشید که گویی در محل برگذاری سخنرانی هستید و حاضران در حال گوش دادن به سخنان شما هستند. نحوه شروع و ادامه برنامه را در ذهن‌تان مرور کنید. فرض کنید که غیر از صدای خودتان، صدای دیگری شنیده نمی‌شود. شنوندگان در حالی که کمی به جلو خم شده‌اند، به دقت به حرفهای شما گوش می‌دهند. صحنه‌ای را در نظر آورید که با اعتماد به نفس و استحکام کلام، از عهده سخنرانی و پاسخ‌گویی به سوالات برآمده‌اید. مشاهده می‌کنید که حاضران با چهره‌های با نشاط و تبسم حاکی از رضایت ناشی از اجرای خوب‌تان، شما را تحسین و تشویق می‌کنند. فنون تجسمی، کمک موثری به کسب آمادگی ذهنی و کاهش اضطراب در زمان سخنرانی می‌کنند. بیشتر زندگی ما به طور عادت، صرف تجسم کارهای اشتباهی می‌شود که ممکن است در آینده مرتکب شویم. البته این کار استرس و اضطراب زیادی ایجاد می‌کند و ممکن است باعث شود به همان نتیجه‌ای که تصور می‌کردید یا از آن ترس داشتید هم برسید. اگر فکر می‌کنید که شکست می‌خورید، موفقیت‌تان را خیلی سخت‌تر می‌کند. تصویرسازی مثبت دائمی، راهی مفیدتر و خوشایندتر برای وقت گذراندن است. ممکن است تصور کنید که این گونه تصویرسازی و خیال، غیر واقعی است اما خیال‌پردازی منفی هم به همان اندازه غیر واقعی است. در هر دو صورت شما چیزی را تجسم می‌کنید که هنوز اتفاق نیفتاده و ممکن است در آینده اتفاق بیفتد یا نیفتد. خیال‌پردازی منفی فقط به این دلیل برایتان واقعی‌تر است که کاری است که همه اطرافیان‌تان انجام می‌دهند یا چند وقتی است که خودتان به آن عادت کرده‌اید. اینکه خیال‌پردازی‌هایتان چه باشد، به رفتار، عملکرد و احساس شما نسبت به آینده تاثیر می‌گذارد. این هم می‌تواند تاثیر شگرفی روی اتفاقاتی که می‌افتد بگذارد، در ادامه مقاله به چند دستورالعمل برای زمانی اشاره می‌کنیم که مثلا یک جلسه کاری در پیش دارید و قرار است درباره آن تصویرسازی بکنید. توضیح می‌دهیم که چگونه تصویرسازی بکنید که واقعا بتوانید به موفقیت برسید:
- پیش خودتان تجسم کنید که همه چیز چقدر خوب پیش می‌رود، آن را ببینید و بشنوید.
- همین طور ببینید که چرا احساس خوبی در آن زمان دارید؟
- خودتان را ببینید که لبخند می‌زنید، مثبت هستید و زمان بسیار خوبی را می‌گذرانید.
- نتیجه عالی آن جلسه را در ذهن‌تان مرور کنید. با این تصویرسازی فکر کنید که این اتفاق واقعا افتاده است که جلسه تمام شده است و نتیجه دلخواه‌تان را هم در بر داشته است. این روش بسیار تاثیرگذار است و روحیه‌ای بسیار خوب و آرام به شما می‌دهد.
راه حل‌های فوق، راه حل‌های سریع بودند. توصیه‌هایی که در زیر اشاره می‌کنیم، راه حل‌هایی هستند که به زمان بیشتری نیاز دارند تا موثر واقع شوند. ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. به مرور زمان می‌توانید این ایده‌ها را بخش مهمی از زندگی‌تان کنید. این کار باعث می‌شود که احساس اضطراب کمتری پیدا کنید.
- تمرین، تمرین، تمرین هر چه بیشتر تمرین کنید، وارد عمل شوید و خودتان را درموقعیت‌هایی قرار دهید که موجب اضطراب‌تان می‌شود، اعتماد به نفس بیشتری پیدا خواهید کرد. وقتی تجربه بیشتری داشته باشید، احساس راحتی بیشتری با آن موقعیت پیدا می‌کنید و اضطراب‌تان هم کمتر می‌شود.
- بدانید که مردم توجه زیادی به عمل شما ندارند. یک منبع خیلی بزرگ اضطراب این است که خیلی روی این تمرکز می‌کنید که مردم در مورد شما چه فکری خواهند کرد و فکر می‌کنید که همیشه انتقاد آنها متوجه شما است اما واقعیت این است که مردم زیاد در مورد اینکه چه می‌کنید، چه نمی‌کنید، فکر نمی‌کنند. شما شب و روزتان را صرف مشکلات، شکست‌ها و پیروزی‌هایتان می‌کنید و مطمئن باشید که آدم‌های دیگر هم همین کار را می‌کنند و وقت زیادی ندارند که در مورد شما فکر کنند. به طوری کلی، مردم بیشتر درگیر مشکلات خود هستند. انتقاد آنها بیشتر معطوف به نقاط منفی زندگی خودشان است و نه کارهایی که شما انجام می‌دهید. پس خیلی نگران این مسئله نباشید. وقتی بدانید که کارهایی که می‌کنید چندان مورد توجه دیگران نیست، مطمئنا نگرانی و اضطراب‌تان کم می‌شود.
- در زمان حال زندگی کنید و فکرتان را آزاد کنید. با این کار، تفکرات شما در مورد اتفاق‌های بدی که ممکن است در آینده برایتان بیفتد، از بین می‌رود. اضطراب از تفکرات منفی به وجود می‌آید. اگر به جای آن، توجه خود را به اتفاق‌هایی که در زمان حال برایتان میفتد، تمرکز کنید، این اضطراب به کل از بین می‌رود. نفس عمیق بکشید، به عضلات خود استراحت بدهید، اعتماد به نفس داشته باشید، بر خود مسلط باشید و خود را فردی توانمند و صاحب اراده بدانید. برای تقویت اعتماد به نفس شیوه‌های گوناگونی وجود دارد مثل: از ایمان به خدای مهربان و امید داشتن به لطف او نیرو بگیرید، به موفقیت بیندیشید، در جمع نظر بدهید و فقط شنونده نباشید، خوشرو باشید، خود را بشناسید و نقاط قوت خود را تقویت و نقاط ضعف خویش را کمتر کنید. آراستگی ظاهری داشته باشید و…
راههای تقویت فن بیان
شمرده و آرام صحبت کنید
وقتی تند و سریع صحبت کنید، بسیاری از افراد ممکن است متوجه صحبت‌تان نشوند. پس تمرین کنید در مقابل افراد، آرام و شمرده شمرده صحبت کنید تا قدرت کلام‌تان و میزان ارزشمندی‌اش بیشتر شود و به علاوه دیگران دقیق متوجه صحبت‌تان بشوند.
با اعتماد به نفس بایستید یا بنشینید
زبان بدن‌تان باید با اعتماد به نفس باشد. لبخند بزنید، ارتباط چشمی برقرار کنید، با صدای رسا صحبت کنید، پرقدرت حرف بزنید و آرام و بدون انقباض عضلانی بنشینید یا بایستید. همچنین حواس‌تان باشد که قوز نکنید، کمرتان صاف باشد و چانه و سرتان هم متمایل به بالا باشد.
به چیزی که می‌گویید معتقد باشید
نباید درباره چیزی صحبت کنید که درباره آن مطمئن نیستید چون انجام دادن این کار، میزان ارزشمندی کلام‌تان را کم می‌کند و همچنین اگر کسی قانع نشود، نخواهید توانست او را قانع کنید که حرف‌تان درست است چون خودتان هم به آن اعتقاد ندارید.
فریاد نزنید
با صدای رسا، محکم و آرام صحبت کنید. نباید فریاد بزنید چون جلوه خوبی نخواهد داشت. با صدایتان با ملایمت و با دقت رفتار کنید.
اضطراب و استرس‌تان را کم کنید
در بخش‌های قبلی مقاله به شما آموزش دادیم که چطور می‌توانید استرس و اضطراب‌تان را در حین صحبت کردن کاهش بدهید و با اعتماد به نفس باشید. حتما تمرینات بخش‌های فوق را انجام بدهید چرا که داشتن استرس و اضطراب، قدرت کلام‌تان را از شما می‌گیرد. پس برطرف کردن این موضوع بسیار مهم است.
از مشاور کمک بگیرید
اگر به دلیل داشتن یک سری تله‌های ذهنی مثل انزوای اجتماعی اصلا نمی‌توانید بر اضطراب اجتماعی‌تان غلبه کنید و در جمع به خوبی صحبت کنید، حتما از مشاور کمک بگیرید تا این تله‌ها در شما درمان شود و بتوانید عملکرد خوبی در این زمینه داشته باشید. در این زمینه می‌توانید از خدمات مشاوره و روانشناسی روان سالم استفاده کنید.
سوالات متداول
-
چرا فن بیان نوعی هنر محسوب می‌شود؟
فن بیان یعنی عمل سخنرانی در جمع نوعی هنر محسوب می‌شود چون فردی می‌تواند در این کار موفق عمل کند که استعداد، اعتماد به نفس و توانمندی داشته باشد و روی خودش کار کرده باشد. درواقع سخنرانی در جمع، کار هر کسی نیست البته اگر شما هم می‌خواهید در این کار موفق شوید، می‌توانید روی خودتان کار کنید و تمرین کنید تا موفق شوید.
-
انواع سبک‌های صحبت با دیگران کدام‌اند؟
- تیپ صمیمانه
- تیپ رسمی
- تیپ مشاوره‌ای
- تیپ ساده و عامیانه
- تیپ جدی و اصطلاحا یخی و خشک شده
-
آیا فن بیان ویژگی اکتسابی است؟
بله اینطور نیست که همه افراد فن بیان را از بدو تولد بلد باشند، بلکه همه افرادی که سخنرانان خوبی شدند، با تمرین و آموزش دیدن به این مرحله رسیده‌اند. بنابراین داشتن فن بیان قوی، ویژگی اکتسابی است.
-
فن بیان قوی در چه زمینه‌هایی کاربرد دارد؟
- در زمینه شغلی
- در زمینه تحصیلی مثلا برای کنفرانس دادن و…
- در زمینه خانوادگی و ارتباطات عاطفی و دوستانه برای برقرار کردن ارتباط خوب و سالم و برای متقاعد کردن دیگران
- در زمینه مشاوره‌های فردی، زوج درمانی، تحصیلی و…
-
فن بیان را چگونه می‌توانم آموزش ببینم؟
از طریق:
- مطالعه کتاب‌های مربوطه
- گوش دادن به پادکست‌های مربوطه
- کمک گرفتن از مشاور
- شرکت در کارگاه‌ها و وبینارهای مربوطه
سخن پایانی
انسان قدرت کلام دارد و می‌تواند با داشتن فن بیان، نفوذ کلام بالا و تاثیرگذاری بالایی روی دیگران داشته باشد. پس مهم است که برای بهبود ارتباطات‌مان و همچنین برای موفقیت در زمینه کاری و تحصیلی، روی فن بیان‌مان کار کنیم و آن را تقویت کنیم. طبیعی است که برای صحبت کردن در جمع دچار استرس و اضطراب شوید زیرا حتی سخنرانان بزرگ جهان هم همین موضوع را تجربه کرده‌اند اما می‌توان این تنش‌ها را کاهش داد و اعتماد به نفس را تقویت کرد. در این مقاله روش‌هایی را برای رسیدن به فن بیان عالی، برایتان توضیح دادیم اما گاهی تله‌های ذهنی باعث می‌شوند ما نتوانیم با آدم‌ها ارتباط خوب و موفق برقرار کنیم و آن قدر اضطراب داشته باشیم که اصلا نتوانیم حرف بزنیم. در این زمینه نیاز است از روانشناس کمک بگیرید تا بتوانید این حد از اضطراب را کنترل کنید. در این زمینه می‌توانید از خدمات مشاوره و روانشناسی روان سالم بهره‌مند شوید.
