مقایسه کردن خود با دیگران (چیکار کنم خودمو با افراد موفق مقایسه نکنم؟)
شما فردی هستید با توانایی‌های متفاوت، این شرایط دست شما نیست، مثل تولد، مرگ و انتخاب والدین. به طور مثال فردی که در خانواده‌ای به دنیا می‌آید که افراد خانواده ویژگی‌هایی دارند مثل آرامش، اعتماد به نفس و پر هستند از هیجانات مثبت، از سلامت روان بیشتری برخوردار هستند و فرد دیگری در خانواده‌ای نابسامان به دنیا می‌آید با وضع اقتصادی پایین اما فرزند آن خانواده با انگیزه و درس‌خوان می‌شود پزشک متخصص قلب و این بسته به این است که فرد دوم شرایط را پذیرفته و می‌خواهد خودش را نجات بدهد. این دو افرادی هستند همسن در دو خانواده کاملا متفاوت، با دو طرز نگرش کاملا متفاوت، نکته اینجا است که اگر ما دچار مقایسه با افرادی باشیم که شرایط‌شان از ما بهتر است، اولین آسیبی که می‌بینیم عزت نفس پایین است چون با مقایسه با افراد بالاتر با شرایط بهتر، این احساس به ما دست می‌دهد که فردی بی‌ارزش هستیم زیرا ارزش‌های خود را پایین می‌آوریم. انسان ذاتا تمایل دارد نیمه خالی لیوان را بیشتر ببیند. معمولا نداشته‌هایمان برایمان پررنگ‌تر و داشته‌های دیگران برایمان با ارزش‌تر می‌شود و این گونه می‌شود که میراث ماندگار اعتماد به نفس و عزت نفس در فرد نابود می‌شود. در این مقاله قصد داریم درباره مقایسه کردن خودمان با دیگران صحبت کنیم و راهکارهایی کاربردی معرفی کنیم تا سعی کنید این کار را انجام ندهید و این الگوی سمی و نابودکننده را بشکنید.
تعریف اعتماد بنفس:self-confidence
خودباوری یا اعتماد به نفس یکی از شرایط روحی است که شخص در آن به خاطر تجربه‌های قبلی، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در انجام کارها به طور موفقیت‌آمیز اعتماد و باور دارد.
تعریف عزت نفس:self-esteem
عزت نفس به زبان ساده یعنی ارزش نهادن برای فضایل اخلاقی خود. عزت نفس، باور و اعتقادی است که فرد، درباره ارزش و اهمیت خود دارد. حرمت نفس را می‌توان با عوامل مختلف توضیح داد از جمله فردی که حرمت نفس دارد معتقد است انسان مقدس است و به دلیل این مقدس بودن نمی‌توان آن را قربانی اعتقادهای دیگران کرد. عامل بعدی اینکه همه انسان‌ها با هم متفاوت هستند حتی اثر انگشت آنها. افرادی که دارای حرمت نفس پایینی هستند با مشکلات متعددی در زندگی رو به رو می‌شوند که یکی از این مشکلات، باور نداشتن خود و فرار از جنبه‌های تاریک وجود است و مقایسه خود با افرادی است که در زمینه‌هایی قوی‌تر از خود هستند. قصد داریم با ذکر مثالی این موضوع را برایتان روشن‌تر کنیم. فردی که از همسر خود راضی نیست و دائما غر می‌زند و همسر خود را با همسر دوستش مقایسه می‌کند، مشخص است که این زندگی مشترک مستعد آسیب‌های فراوانی است. مثلا می‌گویید:«ببین شوهر فلانی برایش طلا خرید»، «ببین اون چقدر زنش رو دوست داره» با این حرف‌ها، مرد مدام احساس نارضایتی کرده و فکر می‌کند فرد بی‌ارزش و بی‌عرضه‌ای است و احساس سرخوردگی خواهد داشت. باید بدانید در صورتی که به نظر می‌رسد فلان فرد ظاهر زندگی‌اش بسیار خوب است اما قطعا او هم در زندگی‌اش کم و کاستی‌هایی دارد که ما فقط ظاهرش را می‌بینیم. یادتان باشد که انسان‌ها مشکلات‌شان را نشان نمی‌دهند به همین دلیل می‌گویند هیچ وقت باطن زندگی خود را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه نکنید!
خودتان را با دیگران مقایسه نکنید
ما در یک جامعه به شدت رقابتی زندگی می‌کنیم که می‌تواند غرور سالم افراد را بکوبد و به آن آسیب برساند، اما این آسیب زمانی تشدید می‌شود که ما خودمان را با استانداردهای دیگران ارزیابی کنیم. با وجود اینکه اهمیت آگاهی از وضعیت رقابت، اجتناب‌ناپذیر است، تمرکز زیاد روی دیگران برای کسب و کار و حتی بدتر از آن، اعتماد به نفس خودتان بد است. برای رسیدن به اوج موفقیت سعی کنید گاهی از دنیای بیرونی خارج شوید تا بتوانید روی بهتر شدن خودتان تمرکز کنید. اگر خودتان را رقیب اصلی بدانید و همواره سعی کنید نسخه دیروز خودتان را شکست دهید، پیش خواهید رفت و در نهایت یاد می‌گیرید در مقابل رقبای خیالی خود نابینا و ناشنوا شوید. یکی دیگر از آسیب‌های مهم و جدی مقایسه خود با افراد، به وجود آمدن حس حسادت است.
حسادت👈رنجش👈اضطراب👈سرخوردگی و از هم پاشیدگی خود _ایگو👈احساس اعتماد بنفس پایین
یکی دیگر از آسیب‌های مقایسه خود با دیگران، احساس بی‌ارزشی است. فرد دستاوردهای خودش را نمی‌بیند و فکر می‌کند دیگران کارهایشان با ارزش‌تر است. به عنوان مثال چون فرد خودش را پایین می‌بیند فکر می‌کند چیز با ارزشی ندارد و کارهای طرف فرد مقابل با ارزش‌تر است، می‌گوید:«خوش به حال فلانی زندگیش از من بهتراست، اون دکتره، اون پولداره، اون زندگی آروم‌تری داره، من هیچی ندارم…»، «آنها خیلی خوشبخت به نظر می‌رسند، شرط می‌بندم هرگز با هم دعوا نمی‌کنند. چرا زندگی من مثل آنها نیست؟» مطئنا وقتی عکس دوستان خود را در صفحات مجازی می‌بینیم، چنین جملاتی را به خودمان می‌گوییم و آرزو می‌کنیم جای آنها باشیم. روانشناسان این حالت را تله مقایسه اجتماعی می‌نامند.
تله مقایسه اجتماعی چیست؟
افراد خودشان را خوب شاد و مثبت نشان می‌دهند اما در واقع آن رفتارهای ظاهری به این دلیل انتخاب شده‌اند که آشفتگی و پریشانی هر روزه افراد را پنهان کنند.
شش راهکار اثربخش برای رهایی از مقایسه خود با دیگران
پذیرش خود با تمام نقاط ضعف و قوت
وقت بگذارید و نقاط ضعف و قوت خود را یادداشت کنید. سپس سعی کنید روی نقاط قوت خود کار کنید تا آنها را قوی‌تر کنید و ارتقاء بدهید. سپس سعی کنید برای تبدیل نقاط ضعف خودتان به نقاط قوت، برنامه‌ریزی کنید. مثلا اگر در نقاط قوت‌تان نوشتید که شما فردی صادق هستید، سعی کنید در هر شرایطی صداقت‌تان را حفظ کنید و اگر در نقاط ضعف خود نوشته‌اید فردی مضطرب هستید، راهکارهایی را مشخص کنید که این نقطه ضعف‌تان را به مرور برطرف کند. در حین اینکه روی نقاط ضعف و قوت خود کار می‌کنید، سعی کنید خودتان را همان طور که هستید دوست داشته باشید و خودتان را تمام و کمال بپذیرید.
لیستی از دستاوردها و نقاط قوت خود تهیه کنید و هر روز آنها را اضافه‌تر کرده و مرور کنید
لطفا نگویید که هیچگونه موفقیتی ندارید چون این یک دروغ بزرگ است! مگر ممکن است از بدو کودکی تا حالا کسی حتی یک موفقیت کوچک هم نداشته باشد؟ غیرممکن است! علت اینکه هیچ موفقیتی به ذهن‌تان نمی‌رسد این است که بدبین و منفی‌باف شده‌اید و دروغ‌های ذهنی‌تان را باور کرده‌اید. دروغ‌های ذهنی کدام‌اند؟ این نجواهای ذهنی مثل «تو یه آدم شکست‌خورده هستی!»، «تو بدبخت، بیچاره و بدشانس هستی!»، «هیچکس تو رو دوست نداره چون تو یه آدم غیرجذاب و بی‌ارزش هستی» این موارد دروغ‌های ذهنی هستند. ذهن‌تان تحت تاثیر طرحواره‌هایتان است و این جمله‌ها را با خود تکرار می‌کند و شما هم چون ماهیت ذهن‌تان را نمی‌شناسید که دروغگو و بدبین است، این جملات را باور می‌کنید و خودتان را یک فردی بی‌ارزش و پست معرفی می‌کنید. در صورتی که اگر خوب فکر کنید، می‌بینید موفقیت‌های زیادی دارید مثل:
- نمره 17 گرفتن در درس املاء در مقطع سوم ابتدایی
- کمک کردن به یک فرد مسن که نمی‌توانست خریدهای سنگینش را در خیابان حمل کند
- قبول شدن در دانشگاه
- کار کردن روی خود و تغییر دادن نقاط ضعف خود
و….
همه این موارد از اتفاقات کوچک گرفته تا بزرگ، موفقیت به شمار می‌روند. آنها را یادداشت کرده و هر روز مرور کنید تا باور کنید که یک فرد موفق هستید و خودتان را دوست داشته باشید. همچنین می‌توانید هر روز به این لیست موارد جدیدی را اضافه کنید.
با یک مشاور صحبت کنید و نقاط ضعف خود را درمان کنید
گاهی اوقات ما برای کار کردن روی خودمان و رفع کردن نقاط ضعف‌مان نیاز به کمک حرفه‌ای مشاور داریم چون نمی‌دانیم که چگونه باید درمان خودمان را انجام بدهیم. در این صورت حتما از کمک مشاور بهره‌مند شوید و خجالت نکشید یا تنبلی نکنید! در این زمینه‌ها می‌توانید از خدمات مشاوره و روانشناسی روان سالم استفاده کنید.
استفاده از شبکه اجتماعی را محدود کنید
مدام در شبکه‌های اجتماعی نچرخید و پست‌ها و استوری‌های پوچ و منفی نبینید! نگاه کردن به پیج‌های بلاگرها یا افراد مشهور فقط شما را از زندگی‌تان ناامید می‌کند چون درک نمی‌کنید که این عکس‌ها فقط لحظات محدودی از زندگی آنها است و همه زندگی‌شان نیست. به دلیل اینکه این موارد روی ذهن‌تان تاثیر منفی می‌گذارند و نمی‌توانید این تاثیر منفی را کنترل کرده و از بین ببرید، بهترین راه برای نجات خودتان این است که ورودی‌های ذهنی‌تان را کنترل کنید. پیج‌های این چنینی را دنبال نکنید و در کل استفاده کردن از شبکه‌های اجتماعی را به شدت محدود کنید.
مدیتیشن و یوگا کار کنید
انجام دادن تمرینات تن آرامی و ذهن آگاهی مثل مدیتیشن و یوگا برای درمان افکار منفی و افکار مقایسه‌کننده بسیار عالی و مفید هستند.
هر روز شکرگزاری کنید
همه ما در زندگی میلیاردها نعمت برای شکرگزاری داریم. هر روز 5 یا 10 مورد را بنویسید و بابت آنها از ته دل شکرگزاری کنید. فکر کنید اگر این نعمت‌ها را نداشتید چه اتفاقی می‌افتاد؟ و سپس از اعماق وجود برای داشتن آنها سپاسگزاری کنید. حتی برای خواسته‌ها و اهدافی که دارید هم می‌توانید شکرگزاری را انجام بدهد. چیزهایی که می‌خواهید در آینده بدست بیاورید را در نظر داشته باشید و بابت داشتن آنها پیشاپیش سپاسگزاری کنید. به این شکل می‌توانید خوبی‌ها، نعمت‌ها و چیزهایی که می‌خواهید را به سمت خود جذب کنید.
سخن پایانی
برای همه ما گاهی پیش می‌آید که خودمان یا زندگی‌مان را با دیگران مقایسه کنیم، اما کسی که این کار را به صورت مداوم انجام می‌دهد، یک مشکلی دارد که باید آن را برطرف سازد تا ارتباطاتش خراب نشود و سلامت روانی‌اش کاهش پیدا نکند. مقایسه کردن زیاد خود با دیگران به تدریج باعث حس ناامیدی، افسردگی و مشکلات دیگر می‌شود. انجام دادن این کار از لحاظ منطقی اشتباه و نامعتبر است چون درواقع ما با این کار باطن زندگی‌مان را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه می‌کنیم در حالی که باطن زندگی دیگران هم ممکن است همین مشکلات یا مشکلات بیشتری داشته باشد! توصیه می‌کنیم برای رفع این عادت مخرب، روی خودتان کار کنید از طریق استفاده کردن از راهکارهای این مقاله و یا از کمک حرفه‌ای روانشناس بهره‌مند شوید. در این زمینه می‌توانید از خدمات مشاوره و روانشناسی روان سالم استفاده کنید.
