درمان قطعی اختلال دوقطبی (از کجا بفهمم اختلال افسردگی شیدایی دارم؟)
کسی که دچار اختلال دو قطبی است، دچار نوسانات خلقی شدید می‌باشد. این نوسانات ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. اختلال دو قطبی با نام افسردگی شیدایی نیز شناخته می‌شود و یکی از انواع اختلالات شخصیتی است. این اختلال به کمک روانشناس و روان پزشک قابل درمان است. در این مقاله درباره این اختلال شخصیت، به طور کامل توضیح می‌دهیم.
انواع اختلال دو قطبی
نوع اول
افراد حداقل یک دوره خلق شیدایی را به مدت یک هفته تجربه می‌کنند. اگر چه بیشتر مبتلایان، دوره افسردگی را هم تجربه می‌کنند ولی بعضی از آنها فقط دوره شیدایی را تجربه خواهند کرد.
نوع دوم
در این نوع بیش از یک دوره افسردگی شدید وجود دارد. در صورتی که شدت خلق شیدایی کم است.
اختلال دو قطبی با تناوب سریع
در این دسته بیش از 4 بار نوسان روحی در طول یک سال وجود دارد. این نوع در حدود 10 درصد افراد دیده می‌شود و می‌تواند با هر کدام از انواع 1 یا 2 همراه باشد.
علل اختلالات دو قطبی
افسردگی
افسردگی، احساسی است که معمولا همه ما در طول زندگی آن را تجربه کرده‌ایم. این احساس می‌تواند به ما در شناخت با مشکلات زندگی کمک کند. در صورتی که شما افسرده باشید متوجه تغییرات زیر خواهید شد:
علائم روحی و روانی
- احساس غم
- احساس نیاز به گریستن
- از دست دادن تمایل و رغبت به همه چیز
- احساس آشفتگی
- احساس بی ارزشی
- فکر به خودکشی
علائم فکری و ذهنی
- از دست دادن قدرت فکر کردن درباره موارد مثبت و خوب
- از دست دادن قدرت تصمیم‌گیری، حتی در موارد ساده
- مشکل در تمرکز کردن
علائم جسمی
- کم شدن وزن
- مشکل در خوابیدن
- خوابیدن زیاد
- بیدار شدن زودتر از موقع
- عدم تمایل به برقراری رابطه جنسی
- بی اشتهایی
- پراشتهایی
مبتلا شدن به افسردگی و درمان نکردن آن در مدت بسیار طولانی، می‌تواند فرد را دچار اختلال شخصیت دوقطبی کند.
هیجانی بودن فرد
شیدایی، یک احساس خوشحالی، افزایش انرژی و خوشبینی بیش از اندازه است. این حالت می‌تواند آنقدر شدید باشد که فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است تفکرات عجیبی راجع به خود داشته باشید، تصمیمات بدی بگیرید و به طور شرم‌آور رفتار کنید. هیجانی بودن یا شیدایی هم علائم خاص خود را دارد که در ادامه معرفی می‌کنیم:
علائم روحی و روانی
- بسیار شاد و مهیج
- عصبی شدن نسبت به کسانی که در خوشبینی شما شریک نمی‌شوند
- احساس برتر بودن بیش از اندازه نسبت به دیگران
علائم فکری و ذهنی
- ذهن پر از ایده‌های جدید
- پریدن از یک ایده به ایده دیگر
- شنیدن صداهایی که افراد نمی‌شنوند یا توهم شنیداری
علائم جسمی
- میل به خواب نداشتن یا بی خواب شدن
- پر انرژی بودن
- افزایش تمایل به برقراری رابطه جنسی
علائم رفتاری
- فعال و پر جنب و جوش
- ولخرج
- احساس صمیمیت زیاد نسبت به دیگران
- بروز بیش از حد احساسات
- انجام دادن رفتارهای نامعقول
علت مبتلا شدن به اختلال شخصیت دوقطبی
تفاوت‌های بیولوژیکی
طبق تحقیقات انجام شده، مشخص شده است که افراد دارای اختلال شخصیت دوقطبی، بخش‌هایی از مغزشان با افراد سالم تفاوت دارد. این تفاوت بیولوژیکی و زیست شناختی، می‌تواند یکی از علت‌های ابتلا به این اختلال شخصیت باشد چون وقتی مغز آسیب دیده است و عملکرد سالم و درست را ندارد، مسلما این موضوع بر روی خلق و خو، سلامت روان و رفتارهای فرد تاثیر منفی می‌گذارد.
ژنتیک
اگر فرد در خانواده و یا اقوام خود فردی را داشته باشد که به این اختلال شخصیت مبتلا است، می‌توان گفت بخشی از اختلال شخصیت او نیز می‌تواند ژنتیکی باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به اختلال شخصیت دوقطبی هستند؟
امکان ابتلا مردان و زنان به این اختلال روحی و روانی یکسان است. این بیماری بیشتر در سنین بیست سالگی بروز می‌نماید اما ممکن است زودتر یا دیرتر نیز بروز کند.
مشکلاتی که افراد دارای اختلال شخصیت دوقطبی تجربه می‌کنند
اعتیاد
افرادی که دوقطبی هستند به دلیل خلق و خوی ناپایدار و مشکلات فردی و اجتماعی که تجربه می‌کنند، ممکن است برای رهایی لحظه‌ای از این مشکلات، رو به اعتیاد بیاورند مثل اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی. همچنین در شرایطی که فرد در دوره شیدایی قرار می‌گیرد نیز ممکن است به علت سرخوشی زیاد، به مواد مخدر روی بیاورد. در کل اعتیاد افراد دوقطبی به هر دلیلی که باشد، قطعا آنها را دچار مشکلات بیشتری می‌کند.
خودکشی
از آنجایی که افراد دوقطبی در طول بیماری خود، افسردگی‌های شدید را نیز تجربه می‌کنند، در دوران افسردگی ممکن است بخواهند خودکشی کنند و یا واقعا ممکن است این کار را انجام بدهند.
مشکلات مالی
اگر فرد دوقطبی، کسی را نداشته باشد که از او حمایت مالی بکند و قرار باشد تنها زندگی کند، ممکن است با مشکلات مالی زیادی رو به رو شود چرا که با علائمی که تجربه می‌کند، به احتمال زیاد نخواهد توانست به سر کار برود و یا ممکن است فرد نتواند از لحاظ ذهنی، مال و اموال خود را به درستی مدیریت کند.
جدایی و طلاق
این افراد به علت خلق و خو و رفتارهایی که دارند، اکثرا نمی‌توانند در روابط عاطفی و زندگی مشترک موفق عمل کنند. مخصوصا اگر همکاری نکنند که به روانشناس مراجعه کنند و درمان شوند، ممکن است روزی شریک عاطفی یا همسرشان را از دست بدهند و جدایی را تجربه کنند.
عملکرد ضعیف در شغل و تحصیل
همانطور که بارها تاکید شد، این افراد به دلیل علائمی که تجربه می‌کنند، در زندگی دچار اختلال می‌شوند. از جمله مواردی که مختل می‌شود، شغل و تحصیل است.
اختلالات اضطرابی
این افراد به علت علائمی که تجربه می‌کنند و اختلالاتی که در روابط و زندگی‌شان به وجود می‌آید، ممکن است دچار اختلالات اضطرابی مثل پانیک، فوبیاها، اختلال اضطراب فراگیر و… می‌شوند.
اختلالات خوردن
دوقطبی‌ها ممکن است دچار کم خوری یا پرخوری شوند. این دو مورد بیشتر به دلیل افسردگی در افراد ایجاد می‌شود چون اختلالات خوردن، یکی از علائم شایع افسردگی است.
اختلال نقص توجه/بیش فعالی
در دوران سرخوشی و شیدایی، فرد ممکن است اختلال نقص توجه/بیش فعالی را نیز تجربه کند.
مشکلات جسمانی
دوقطبی و علائم آن در طولانی مدت می‌تواند بر جسم فرد تاثیر منفی بگذارد و مشکلاتی مثل مشکلات قلبی-عروقی، تیروئید و سردرد را برای فرد ایجاد می‌کند.
سخنی با پدر و مادر مبتلا به اختلال شخصیت دوقطبی
در صورتی که شما افسرده و یا شیدا هستید، به طور موقت نمی‌توانید از کودکان‌تان مراقبت کنید. در این مدت، همسر یا فرد دیگری از خانواده باید این وظیفه را به عهده بگیرد تا زمانی که شما درمان شوید. ممکن است بچه شما هنگامی که شما سالم نیستید احساس نگرانی و سردرگمی کند. برای بچه‌ها بسیار مفید خواهد بود اگر بزرگترها بتوانند با خونسردی به مشکلات و سوالات آنها پاسخ دهند. بزرگترها می‌توانند به آنان بفهمانند که چرا پدر یا مادر آنها رفتار متفاوتی دارد.
تست اختلال شخصیت دوقطبی
اگر شک دارید که مبتلا به این اختلال هستید یا خیر، می‌توانید تست زیر را انجام بدهید. هر چقدر تعداد پاسخ‌های «بله» به سوالات زیر بیشتر باشد، احتمال اینکه شما به اختلال شخصیت دوقطبی مبتلا باشید بیشتر است. توجه داشته باشید که تعداد کم پاسخ‌های مثبت، دلیل بر ابتلای شما به این اختلال نیست! این نکته را هم بدانید که این تست عمومی است و تخصصی و تشخیصی نیست. پس به خود برچسب دوقطبی بودن نزنید. اگر جواب این تست طوری شد که شک دارید مبتلا هستید یا خیر، توصیه می‌کنیم حتما به روانشناس مراجعه کنید تا تست اصلی را انجام بدهید و مشخص شود.
توجه داشته باشید که در صورتی به این سوالات جواب مثبت بدهید که بدون هیچ دلیل خاصی، این علائم را تجربه می‌کنید.
- بعضی وقت‌ها خیلی بیشتر یا تندتر از حد معمول صحبت می‌کنم.
- در مواقعی پیش می‌آید که من پرکارتر و پرانرژی‌تر از حد معمول باشم.
- گاهی حرکاتم بسیار تند می‌شود.
- گاهی به شدت تحریک‌پذیر می‌شوم.
- گاهی پیش می‌آید که من دو حس متضاد هیجان و افسردگی را همزمان دارم.
- گاهی میل جنسی‌ام بیشتر از حد معمول است.
- اعتماد به نفسم متغیر است. روزی اعتماد به نفسم بالا است و روزی اصلا اعتماد به نفس ندارم.
- گاهی بی دلیل پرخاشگر هستم.
- گاهی بسیار کند ذهن و گاهی بسیار خلاق می‌شوم.
- بعضی وقت‌ها عاشق معاشرت کردن با مردم هستم و بعضی وقت‌ها دوست دارم کاملا تنها باشم.
- گاهی بسیار خوشبین هستم و گاهی بسیار بدبین هستم.
- گاهی به شدت غمگین هستم و گاهی به شدت شاد و سرحال هستم.
راهکارهای درمان اختلال شخصیت دوقطبی
از خودتان مراقبت کنید
به خودتان زمان و فضای کافی برای تجدید قوا بدهید. مطمئن باشید که زمان‌هایی برای خود و وقت گذراندن با دوستان و خانواده‌تان اختصاص داده‌اید. تمرینات خودمراقبتی نیز فراموش نشود.
به علائم هشداردهنده دقت کنید
اگر می‌خواهید خودتان علائم را کنترل کنید، مراقب باشید و احتیاط کنید. اگر علائم از شدت خاصی بیشتر شدند و یا علائم جدیدی را تجربه کردید، فورا با یک درمانگر یعنی روانشناس صحبت کنید چون به دلیل آسیب‌های مغزی و شدت علائم، ممکن است نتوانید آنها را مدیریت کنید و در این شرایط نیاز به کمک حرفه‌ای روانشناس وجود دارد.
از مصرف الکل و مواد مخدر به شدت خودداری کنید
الکل و مواد مخدر از جمله موارد تحریک‌کننده هستند یعنی اگر آنها را مصرف کنید، نه تنها مشکلات‌تان حل نخواهد شد بلکه با این کار به مشکلات‌تان اضافه کرده‌اید. بنابراین تحت هیچ شرایطی، سراغ این محرک‌ها نروید.
به روان پزشک مراجعه کنید
اختلالات شخصیت برای درمان در اکثر موارد نیاز به دارو درمانی هم دارند. بنابراین از روانشناس خود بخواهید اگر صلاح می‌داند، روان پزشکی را هم به شما معرفی کند تا مراجعه کنید و داروهایی را برای کنترل بهتر علائم خود مصرف کنید. حواس‌تان باشد که خودسرانه دارو مصرف نکنید.
با اورژانس اجتماعی تماس بگیرید
اگر در شرایطی بودید که خواستید خودکشی کنید، حتما قبل از هر اقدامی با اورژانس اجتماعی تماس بگیرید و با مشاور آنجا صحبت کنید تا از انجام دادن اقدامات خودکشی، جلوگیری شود. همچنین مهم است که در این شرایط از حمایت خانوادگی و اجتماعی بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
-
اختلال دوقطبی با افزایش سن چگونه تغییر می‌کند؟
اگر اختلال دوقطبی درمان نشود، با افزایش سن علائم این بیماری بدتر می‌شود.
-
دوره‌های اختلال دوقطبی معمولا چقدر طول می‌کشد؟
علائم دوره‌های اختلال دوقطبی می‌تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد. مثلا فرد ممکن است 3 ماه افسردگی شدید داشته باشد و 3 ماه دیگر به دوران شیدایی برسد.
-
آیا اختلال دوقطبی می‌تواند اختلال اسکیزوفرنی را هم ایجاد کند؟
خیر اختلال دوقطبی به اختلال اسکیزوفرنی تبدیل نمی‌شود اما افرادی هستند که هر دو اختلال را با هم تجربه می‌کنند.
-
از چه سنی نشانه‌های اولیه اختلال دوقطبی آشکار می‌شود؟
معمولا در بازه سنی 18 تا 29 سالگی این اتفاق می‌افتد.
-
اختلال دوقطبی، مشکل روانی جدی است؟
با توجه به علائم و مشکلاتی که می‌تواند برای فرد ایجاد کند، می‌توان گفت که بله این اختلال یک مشکل جدی روانی است که اگر درمان نشود، سلامت روان، جسم و کل زندگی فرد را می‌تواند نابود کند.
-
آیا چشمان افراد مبتلا به این اختلال، تغییر رنگ می‌دهد؟
تحقیقات نشان داده‌اند که چشمان این افراد گاهی تغییر رنگ می‌دهد یا اگر چشمان‌شان رنگی بوده باشد، ممکن است مشکی شود. این افراد معمولا مردمک گشاد شده و بزرگ‌تری نسبت به افراد سالم دارند.
-
علائم اختلال دوقطبی در چه زمانی از روز شدیدتر است؟
تحقیقات نشان داده است که علائم اختلال دوقطبی معمولا از عصر تا شب تشدید می‌شوند.
-
چه حرف‌هایی را نباید به افراد دوقطبی بزنیم؟
بعضی از حرف‌ها می‌توانند برای فرد بیمار اذیت‌کننده و یا تحریک‌کننده باشد و بهتر است گفته نشود. بهتر است این افراد را درک کنیم و رفتار مناسب‌تری با آنها داشته باشیم تا به آنها کمک نیز کرده باشیم. تاکید می‌کنیم که از این جملات هرگز استفاده نکنید:
- انگار امروز حالت بده.
- فکر می‌کردم همه داروهات رو می‌خوری. چرا نمی‌خوری؟
- تو یه آدم بیمار هستی!
- مثل احمق‌ها رفتار نکن!
- ساکت شو!
- تو خیلی تنبلی و قرار نیست هیچوقت زندگی خوبی داشته باشی!
-
آیا ورزش کردن برای افراد دوقطبی خوب است؟
بله ورزش کردن باعث ترشح اندروفین‌ها در بدن فرد می‌شود و می‌تواند نقش آرام‌بخش و تسکین‌دهندگی را داشته باشد. همچنین در دوران افسردگی، به بهبود روحیه فرد کمک زیادی می‌کند.
-
آیا افراد دوقطبی زیاد به دیگران توهین می‌کنند؟
این افراد گاهی به شدت خشمگین می‌شوند و قادر به کنترل هیجانات خود نیستند. در این شرایط ممکن است با فحش دادن یا حتی با درگیری فیزیکی، خشم‌شان را ابراز کنند.
-
افراد دوقطبی زیاد کابوس می‌بینند؟
به دلیل اینکه افراد دوقطبی معمولا خواب خوب و با کیفیت ندارند، ممکن است بیشتر دچار کابوس‌های ترسناک و اضطراب‌آور شوند.
-
چه شغل‌هایی برای فرد دوقطبی مناسب است؟
- نویسندگی
- منشی
- طراح و توسعه‌دهنده وب
- حسابدار
- موسیقی دان
- طلافروش
- آرایشگر
سخن پایانی
اختلال شخصیت دوقطبی، یکی از اختلالات رایج در جهان است که فرد در آن دوره‌های شیدایی و افسردگی را تجربه می‌کند. این اختلال قابل درمان است البته با تکنیک‌های روان درمانی و با دارو. در این مقاله به صورت کامل درباره این اختلال توضیح دادیم و یک تست عمومی و غیرتخصصی هم آوردیم تا اگر شک دارید که به این اختلال مبتلا هستید، این تست را انجام بدهید و خودتان را بسنجید. البته توصیه می‌کنیم برای تشخیص و درمان، حتما به روانشناس مراجعه کنید.
